Transistörlerin Sağlamlık Kontrolü

Günümüz multimetrelerinin çoğunda tranzistörün çalışıp çalışmadığını, tipini (PNP veya NPN olduğunu) belirleyerek beta (hfe) kazancını ölçen fonksiyonlar mevcuttur. Bu testler, tranzistörün multimetre üzerindeki özel sokete (c, b, e harfleri ile belirtilen) doğru yerleştirilmesi ile gerçekleştirilir. Yani tranzistörün kollektör ucu c soketine, tranzistörün beyz ucu b soketine ve tranzistörün emiter ucu da e soketine yerleştirilmelidir. Şayet multimetrenizde tranzistör ölçüm fonksiyonu yoksa da; kazanç ölçümü hariç, tranzistör testini yapabilirsiniz. Tranzistör test için en basit olarak aşağıdaki gibi modellenebilir:
Bu devrede PNP tranzistör olsaydı diyotların yönü ters olacaktı. Artık işlevsellik açısından, diyot testi bilindiğinde, tranzistörün testi de benzer mantıkla yapılabilir. Diğer bir deyişle basit eşdeğer devredeki diyotların her ikisinin de sağlamlığı tranzistörün sağlam olduğu anlamına gelecektir.
Bu yaklaşım ile tranzistör testi için aşağıdaki ölçümleri yapmalısınız.
a) Multimetre veya avometreyi, ohmmetre konumuna, varsa diyot ölçüm konumuna alınız
b) Kırmızı probu (ölçü ucu) tranzistörün beyzine dokunduktan sonra, boşta kalan siyah probu sırasıyla kollektör ve emitere temas ettiriniz.
c) b şıkkını, siyah probu tranzistörün beyzine koyarak tekrarlayınız.
d) b şıkkında ohmmetre değer gösterdi ise (tranzistörden tranzistöre değişmekle beraber 1000 ohm civarında bir okuma görülür) c şıkkında göstermemeli; şayet b şıkkında göstermediyse, c şıkkında değer görülmelidir.
e) Probları önce, siyah kollektöre ve kırmızı emitere gelecek şekilde temas ettiriniz. Daha sonra, kırmızı kollektöre ve siyah emitere gelecek şekilde temas ettiriniz. Bu yapılan iki ölçmede de hiçbir değer okumamanız gerekiyor (yani sonsuz; açık devre).
f) Yukarıdaki şartlar sağlanıyor ise tranzistör sağlamdır. Şartlardan biri bile sağlanmıyorsa tranzistör arızalıdır.
g) Ohmmetre b şıkkında sapma yaptıysa (değer gösterimi) ve e ye kadar olan şıklar sağlanıyorsa, tranzistör NPN tipidir.
h) Ohmmetre c şıkkında sapma yaptıysa (değer gösterimi) ve e ye kadar olan şıklar sağlanıyorsa, tranzistör PNP tipidir.
NOT: Tranzistörler uçları (c, b, e); üretici firma kataloglarından, el kitaplarından veya internetten bulunabilir.

npn tipi bir transistörün sayısal multimetre ile statik testi